آموزشگاه سنتور مرکز تهران

در مورد کوک تار يکي از بحث‌هاي هميشگي در مورد ساز‌هاي ملي و خصوصاً تار نگه داشتن کوک در حين نوازندگي است. عده‌اي راه ‌حل را در تعويض گوشي، بعضي در فشار دادن بيش از حد گوشي‌ها بعضي ديگر در استفاده از گوشي‌هاي ساز‌هاي غربي، عده‌اي در طراحي‌ گوشي جديد فلزي و بعضي افراد تغيير طراحي سرپنجه تار و … مي‌دانند. اما با اينکه هرکس به روشي سعي در از بين بردن اين مشکل کرده است، هنوز مي‌توان گفت راه‌حلي قطعي براي حل اين مسئله مطرح نشده است. بهتر است براي رفع اين گرفتاري اول نگاهي به ساختمان تار بياندازيم. در واقع سه مسئله موجب مي‌شود تا کوک تار بهم بريزد: 1 – پوست نازک دهنه که با تغيير درجه رطوبت هوا قدري خشک‌ترو جمع تر و يا مرطوبتر و بازتر شده و اين تغيير باعث مي‌شود خرک تار قدري بالاتر يا پايين‌تر برود، که موجب تغيير کوک ساز مي‌شود.البته اين مسئله ؛يعني وجود پوست نازک به ساختمان تار و صداي زيباي آن بر‌ مي‌گردد و قابل تغيير و دست‌کاري نيست و حد‌اقل به اين راحتي نمي‌شود پوست ساز را حذف کرد. البته بعضي از دوستاني که در کشور‌هاي نمناک اروپايي هستند دائمآ به فکر استفاده از پوست‌هاي مصنوعي و صنعتي هستند ولي هنوز نمونه اي که بتوان گفت راه‌حل قطعي است براي آن پيدا نشده. اما بايد گفت که اين تغييرات در کوک ساز معمولآ يک‌بار در حين نوازندگي پيش‌ مي‌آيد و علتي نيست که نوازنده را مرتبآ و هر چند دقيقه يکبار دست به گوشي کند. بعضي از نوازندگان از اين “افتادن” پوست بيشتر براي کنسرت‌ها نگرانند و يک‌بار کوک در حين تمرين در منزل اتفاق خيلي پيچيده اي نيست. اما اين مسئله در حين کنسرت مي‌تواند مشکل ساز باشد و با توجه به اينکه مردم دربرابر نوازنده نشسته‌اند و استرس زيادي به نوازنده براي کوک مجدد وارد مي‌شود مي‌تواند او را از حال و هواي اجراي موسيقي دور کند. با اين حال بعضي‌ها راه‌هايي براي آن داشته‌‌اند و ساده‌ترين راه اين که سازشان را در محل اجرا و روي سن باقي مي‌گذارند تا پوست خود را به حرارت و رطوبت سالن تطبيق دهد؛وبعضي ديگر به پوست تار قدري پارافين يا موادي چربي دار مي زنند که منافذ پوست بسته شود و به خود رطوبت جذب نکند؛ که البته قدري از صداي تار را کر مي کند.

2 – مورد ديگر وجود سيم‌هاي نازک و ظريفي است که در تار استفاده مي‌شود. اين سيم‌ها براي استفاده صنعتي ساخته شده‌اند. بعضي معتقدند سيم‌هاي سفيد براي استفاده در بافت سيمي تاير موتورسيکلت و دوچرخه کاربرد دارد و بعضي استفاده آنرا در برش فولاد بوسيله‌ي سيم مي‌دانند که شايد هردو صحيح است ولي بهر صورت براي توليد صداي موسيقي ساخته نشده‌اند. البته اخيرآ شرکت پيراميد آلمان سيم‌هاي مناسب تار و سه‌تار را بسته بندي مي‌کند و بفروش مي‌رساند ولي عده‌اي مي‌گويند سيم‌هاي زرد توليد اين شرکت قدري باز مي‌شوند و به اصطلاح کش مي‌آيند. حال اگر کش آمدن آنها را هم قدري تحمل کنيم( چون پس از مدت به تقريب يک هفته به ثبات مي‌رسد) اما مسئله‌ي مهم گره سيم‌ها در طرف سيم‌گير ساز است که اگر بدون دقت زده شده باشد، مرتبآ کوک باز مي‌کند و اصلآ ثبات ندارد. البته اين مورد نيز با کمي دقت در گره زدن و تجربه‌ي کافي پيدا‌ کردن در نحوه بستن آن به گوشي حل مي‌شود و مشکل غيرقابل حلي به شمار نمي‌آيد. (به زودي در مقاله‌اي مفصل در مورد سيم‌هاي تار و سه‌تار و طرز گره‌ زدن و بستن آن به گوشي‌ها مواردي که بايد رعايت شود را بررسي مي‌کنيم.) 3 – سومين مورد که بنظرنوازندگان اولين مشکل مي‌رسد ضعف گوشي‌ها در نگه نداشتن کوک ساز است. متاسفانه هنوز بدقت و بصورت علمي فشار سيم‌ها روي خرک و شيطانک و مقدار کشش سيم‌ها بروي گوشي و سيم‌گير اندازه‌گيري نشده است.(در اينجا از تمامي کساني که در اين زمينه تحقيق کرده‌اند خواهش مي‌شود تا نتيجه‌ي بدست آمده را منتشر نمايند تا ديگران نيز از اين تجارب بهره ببرند) اما آنچه از ظاهر گوشي و قدرت درگيري آن با دو سمت سرپنجه و مقدار فشاري که بايد براي چرخاندن گوشي‌ها وارد نمود مي‌توان فهميد که يک سيم نازک با هجده صدم ميليمتر ضخامت توانايي چرخاندن گوشي را به سمت مخالف ندارد. با آزمايشي ساده مي‌توان صحت اين ادعا را ثابت کرد. مي‌توان پس از کوک کردن يک سيم، گوشي آنرا رها نمود و سپس با انگشتان دست سيم را گرفته و بکشيم به طوري که حداقل پنج سانتيمتر از جاي خود دور شود. حال اگر آنرا رها کرده و به صدا درآوريم متوجه مي‌شويم که مقداري از کوک خارج شده است حال آنکه اگر در تمام طول اين عمل به گوشي توجه کنيم مي‌فهميم که گوشي ساز اصلآ و ابدآ هيچ‌گونه تغييري نمي‌کند و مطلقآ از جاي خود حرکت نمي‌کند و نمي‌پيچد. پس چرا بايد نوازنده بعد از هربار کوک؛ گوشي بيچاره را با شدت تمام به سرپنجه فشار دهد درحالي که خالي کردن کوک از قصور گوشي نيست. اما سفت فشار دادن گوشي‌ها باعث مي‌شود که به مرور گوشي‌ها خراب شود و چسب قسمت‌هاي سرپنجه از هم باز شود و جاي سوراخي گوشي‌ها نيز باز شود و خلاصه سيستم سرپنجه بهم بخورد.

4 – اما به نظر مهمترين علت جا به جا شدن کوک را در مسئله‌اي مي‌توان يافت که کمترين دقت در آن مي‌شود. مشکلي که مربوط به نحوه‌ي کوک کردن ساز است و به هيچ عنوان مربوط به ساختار گوشي‌ها و غيره نيست. توجه کنيم که سيم‌ها از دو قسمت به قطعاتي از جنس شاخ مي‌چسبند و قسمت مرتعش سيم از دو طرف گرفته شده است. با وجود اينکه سيم‌ها بروي خرک ساز با زاويه‌اي حدود ده درجه قرار گرفته است و فشار زيادي که حالت ترمز در حين کوک کردن داشته باشد را ندارد، اما به خاطرعلت‌هاي صوتي (که بعدآ آنرا توضيح مي‌دهيم)و بدست آوردن کيفيت صداي مطلوب از ساز؛ سيم‌ها در سمت شيطانک با زاويه‌ نسبتآ تندي بروي شيطانک قرار ميگيرد که اين مسئله و نازکي سيم و جنس شاخي نسبتآ نرم قسمت شيطانک باعث مي‌شود تا در زمان چرخاندن گوشي، انرژي کششي سيم کاملآ به قسمت آزاد سيم منتقل نشود و مقدار کشش سيم در قسمت داخل سرپنجه و قسمت آزاد سيم مرتعش يکي نباشد. خصوصآ اين اتفاق در سيم دوم تار جفت بالايي سيم اول است به علت بلندتر بودن سيم درون شيطانک بسيار آزاردهنده مي‌شود و اغلب نوازندگان از کوک در کردن سيم دوم سفيد (سيم بالايي) بسيار گله‌مندند و فکر مي‌کنند گوشي اين سيم اشکال دارد و مرتب آن را به سرپنجه فشار مي‌دهند. در حالي که همانطور که گفتيم اگر به مقدار سفتي اين گوشي دقت کنيد متوجه مي‌شويد که سيم نازک سفيد به هيچ عنوان قدرت چرخاندن و باز کردن گوشي چوبي را ندارد. حال تنها روش رفع اين مسئله به دقت در روش کوک کردن نوازنده باز‌ مي‌گردد که با کمي آموزش کاملآ بدون هيچ هزينه‌اي قابل حل شدن است. منتها به ياد داشته باشيم که روش کوک کردن يکي از آن مسائلي است که در زمان آموزش موسيقي از نوار يا سي‌دي به شاگردان منتقل نمي‌شود و تنها استاداني که با روش استاد-شاگردي به آموختن ساز پرداخته‌اند آنرا اجرا و بدان عمل مي‌کنند.

روش کار بدين صورت است که در زمان کوک کردن سيم‌ها و خصوصآ جفت کردن آنها بايد فرصتي به سيم‌ها داد تا کشش سمت آزاد با قسمت داخل شيطانک يکي شود و راه آن اينست که پس از کوک کردن با انگشت سبابه و يا شست سيم‌هارا يا قدري به طرف پوست فشار داد و يا قدري به طرف بالا کشيد. کاري که به عنوان نمونه استاد هوشنگ ظريف با گرفتن سيم و کشيدن آن مي‌کنند و يا استادان ديگر با فشار دادن به سيم‌ها با شست انجام مي‌دهند. البته گاهي در حين کوک سيم قدري بالاتر از نت مورد خواست کوک مي‌شود و قدري بيشتر (شايد در حدود يک کما بالاتر) باقي گذاشته مي شود؛ تا با کشش سيم‌ها به همان صورت به سرجاي درست خود بيايد. با اينکه شايد توضيح آن قدري سخت باشد اما با تماشاي اين کار در فيلم‌هاي تار‌نوازي استادان قبل از شروع و اجرا متوجه مي‌شويم که با اينکار سيم در حالت کشش يک نواخت و صحيح رها مي‌شود و شايد تا ساعت‌ها نيز کوک آن بهم نخورد.در اينجا جمله‌اي از آقاي محمد جمال سماواتي، از موسيقي‌دانان برجسته حال حاضر که در سمينار ساز‌هاي ابداعي فرموده اند و جاي تامل دارد مي‌آوريم، “ تا زماني که يک استاد معاصر در اجرا‌هاي خود مي‌تواند يک ساعت ساز بزند و ساز از کوک خارج نشود، صحبت از تغيير سرپنجه و گوشي و بهم زدن ساختمان سنتي تار اشتباه است”

ویولون های الکتریکی در انواع شکل ها و طرح ها قرار می گیرند و ویژگی های مختلفی نیز دارند. در حالی که کیفیت صدا نقش مهمی در خرید ویولون های سنتی دارد، این امر به عنوان یک عامل برای ویولون های الکترونیکی اهمیت چندانی ندارد، زیرا صدای ویولون های الکتریکی از طریق سیم ها و از طریق آمپر عبور می کند. تصمیم گیری در مورد اینکه ویولون الکترونیکی برای خرید می تواند یک کار فریبنده باشد. بسیاری از ویولون های الکترونیکی امروز به صورت آنلاین خریداری می شوند و در این بخش، ما لیستی از بهترین ویولون های الکتریکی در بازار جهان را تهیه کرده ایم ________________________________________ ۱ – ویولن الکتریکی بانل نکست ( Bunnel NEXT Electric Violin ) این ویولن همراه با کیف و لوازم جانبی یک کیت کامل برای نوازنده مبتدی ویولن میباشد لوازم جانبی ویولن شامل هدفون ، آمپر ، باطری ف آرشه و کیف است ۲ – ویولن الکتریکی kinglos 4/4 این ویولن همراه با یک کیف سه گوش ، تیونر ، سیم ، آرشه و شولدر عرضه میشود طبق گفته سایت آمازون صدای این ویولن تضمینی هست و هیچگونه خش در صدای آن دیده نمیشود ۳ – ویولن الکتریکی سیسیلو مدل ۴/۴ CEVN-2BK این ویولن زیبا در رنگ های مختلف عرضه میشود همراه با ویولن آرشه ، کیف محافظ ، کلیفن ، میکروفون عرضه میشود سایت آمازون قیمت این ساز را ۱۲۰ دلار اعلام کرده است ۴ – ویولن الکتریکی یاماها مدل SV-130 Concert این ویولن با قیمت ۲۰۰۰ دلار در فروشگاه آمازون به فروش میرسد قیمت این سایت کمی گران است اما در عوض صدای بسیار زیبا و با کیفیتی دارد و همین امر باعث میشود نوازندگان حرفه ای این ساز را انتخاب کنند این ساز با کیت کامل ارائه میشود ۵ – ویولن الکتریکی بانل مدل Edge همانند ویولن های دیگر میتوانید این ساز را با قیمت ۳۰۰ دلار از فروشگاه آمازون در یافت کنید این ویولن نیز با کیت کامل و تضمین کیفیت آمازون ارائه میشود این ساز مناسب ویلنیست های مبتدی و نیمه حرفه ای و حرفه ای میباشد همچنین طراحی بسیار زیبایی دارد که رنگهای متنوع یزبایی ساز را دو چندان میکند

معرفی سبک های گیتار در شروع یادگیری گیتار این سوال به ذهن می رسد که : “چه سبکی برای نوازندگی انتخاب کنم؟“ بهترین راه برای پاسخ به این سوال شناختن انواع سبکهای گیتار است. از دیدگاههای مختلفی می توان سبک نوازندگی گیتار را دسته بندی نمود. سبکهایی که در ایران متداول است، کلاسیک، پاپ و فلامنکو می باشد. البته در انتهای این مقاله سبکهای دیگری را نیز به اختصار معرفی می کنیم. بطور کلی بر اساس دوره های مختلف تاریخ می توان انواع موسیقی را دسته بندی نمود چراکه در هر دوره ای، شرایط سیاسی، مذهبی، اقتصادی و اعتقادی تاثیر مستقیمی بر شکوفا شدن هنرهای مختلف از جمله موسیقی دارد. هنرمندان تحت تاثیر این شرایط و یا به سفارش درباریان و نجیب زادگان آثاری را ارائه می دادند. با توجه به این نکات به معرفی سبکهای گیتار می پردازیم. گیتار کلاسیک موسیقی کلاسیک به سالهای ۱۷۵۰ تا ۱۸۲۰ میلادی بر می گردد. دورانی که وضع اقتصادی مردم قشر متوسط روز به روز بهتر می شد و موسیقی دیگر در انحصار نجیب زادگان نبود، بلکه با بهبود شرایط اقتصادی قشر متوسط جامعه، این قشر دیگر فقط رفاه مادی نمی خواستند، بلکه دوست داشتند آنها نیز موسیقی بشنوند و حتی خودشان و فرزندانشان نواختن آلات موسیقی را یاد بگیرند. به همین منظور نت نویسی و ثبت آهنگهای ساخته شده رواج پیدا کرد. موسیقی کم کم مردمی تر شد و قطعات ساخته شده باب میل عموم مردم نیز بود و می توان موسیقی پاپ را ریشه در موسیقی کلاسیک دانست. هایدن، موتسارت و بتهوون از موسیقیدانان بزرگ این دوره بودند. در واقع در سبک گیتار کلاسیک، می توانید قطعات سبُک و زیبای ساخته شده در این دوره را بنوازید. ملودی نوازی و آرپژ نقش اصلی در این سبک گیتار دارند. همچنین نحوه ضربه زدن بر سیم های گیتار، با انگشت بوده و هنگام نواختن باید گیتار را روی پای چپتان قرار دهید.(البته اگر راست دست هستید) گیتار فلامنکو سبک فلامنکو که ریشه در موسیقی اصیل اسپانیایی دارد، در آغاز فقط رقص و آواز بود و گیتار فقط نقش همراهی کننده داشت. تا اینکه کم کم در اوایل قرن دهم گیتار نقش اصلی و تاثیر گذاری در سبک فلامنکو پیدا کرد. و حتی بعدها قطعات بی کلام گیتار فلامنکو ساخته شد. موسیقی فلامنکو الهام گرفته از فرهنگهای مختلف موجود در سده های ۸ تا ۱۵ در آندلس (منطقه ای در جنوب اسپانیا) می باشد که براستی هنر شگفت انگیزی را به دنیا معرفی کرد. از بزرگان معاصر گیتار فلامنکو می توان به پاکو دلوسیا، اتمار لیبرت، گروه چیپسی کینگز و آرمیک گیتاریست ایرانی اشاره نمود. در نواختن گیتار به سبک فلامنکو که یک سبک گیتار اسپانیش است، تمام ۴ انگشت راست (اگر راست دست هستید)، به سیم ها ضربه می زنند و تکنیکهای ریتم نوازی بسیار زیبایی مثل راسگوادو در این سبک وجود دارند.

گیتار پاپ موسیقی پاپ یا pop گرفته شده از کلمه popular به معنی محبوب و مردمی می باشد. در این موسیقی احساسات، بصورت کاملا ساده و صمیمی به مخاطب انتقال داده میشود و معمولا همراه با آواز است. رمز موفقیت گیتار پاپ در همین مردمی بودن و احساس نزدیکی کردن است. درواقع نمیتوان برای گیتار پاپ یا کلا موسیقی پاپ شخصیت و تکنیک خاصی قائل شد. چراکه نوازنده در هر سبکی از موسیقی که فعالیت کند با کمی دقت و انعطاف پذیری میتواند اثری مردمی و باب دل عموم مردم ارائه دهد. در گیتار پاپ میتوان هم با انگشت بر سیم ها ضربه زد هم با پیک یا مضراب. ریتم نوازی و آواز خواندن همراه با گیتار در این سبک بسیار اهمیت دارد. برای شروع کدام سبک را انتخاب کنم؟ پاسخ ساده آن این است که قطعاتی از همه سبک ها را گوش کنید و طبق سلیقه و ارتباط خوبی که با آن قطعات برقرار می کنید، سبک خودتان را انتخاب نمایید. اما… برای شروع هرکدام از این ۳ سبک، شما نیاز دارید که اصول اولیه و مقدمات موسیقی و گیتار را بدانید. اصولی مانند نت، آکورد، آرپژ، ریتم و … مقدمات و اصول یکسان هستند و چندان فرقی ندارد چه سبکی انتخاب می کنید. پس در عین حال که سبک مورد علاقه تان را انتخاب میکنید و به تبع آن ساز گیتارتان را، مقدمات گیتار را به خوبی بگذرانید و پس از مدتی که بر این اصول مسلط شدید، آموزش های پیشرفته تر و تخصصی تر در سبک مورد علاقه تان ببینید. سبک های دیگر گیتار سبک های دیگری نیز برای نوازندگی گیتار وجود دارند که باید برای نواختن این سبکها، نوع گیتار مختص خودش را تهیه کنید. جاز یا جز (Jazz) موسیقی بسیار غنی و تاثیر گذاری است که بداهه نوازی در این سبک نقش اساسی را ایفا می کند. جاز، سرچشمه بسیاری از موسیقی های جدید از جمله متال (Metal) و راک (Rock)، می باشد. بلوز (Blues) موسیقی اصیل سیاهپوستان آفریقایی است که به آمریکا مهاجرت کردند و احساسات فوق العاده ای را به مخاطب انتقال می دهد. موسیقی کانتری (Country) نیز از موسیقی های محلی آمریکاست که در سالهای اخیر محبوبیت زیادی به دست آورد. برای نواختن به سبک جاز، راک، متال، بلوز و کانتری نیاز به گیتارهای آکوستیک فلزی و گیتار الکتریک هست که با پیک نواخته میشوند و اصول مختص به خودشان را دارند.

پاندیرو یکی از خوش صداترین دایره زنگی های جهان پاندیروی برزیلی است که عموما از دایره ی ایرانی کوچکتر است. پاندیرو (با تلفظ پان-دار-او) پیروی برزیلی ها از تامبورین است. با توجه به روایت های مختلف، پاندیرو ساز ملی برزیل است. این ساز بخش جدانشدنی جشن سالانه ی ماردی گراس است و در همه سبک های موسیقی برزیلی نیز موسیقی راک، فانک و پاپ نیز استفاده می شود. نوع سنج های به کار گرفته شده در این ساز با نمونه های مشابه آن تفاوت دارد. این ساز با یک دست نواخته می شود و تکنیک های بسیار جالبی دارد که می تواند به عنوان ساز تکنواز مورد استفاده قرار گیرد.